Bezpieczeństwo i skuteczność wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie

Zwiększona ochrona przeciw grypie

Grypa może prowadzić do poważnych powikłań, nie tylko w obrębie układu oddechowego, ale także atakując inne narządy, takie jak serce, nerki i układ nerwowy. Szczególnie narażone na te komplikacje są osoby starsze, u których choroba może mieć cięższy przebieg, a jej konsekwencje mogą być bardziej dotkliwe, prowadząc do przedłużonej rekonwalescencji, trwałego pogorszenia jakości życia, a nawet zgonu. Szczepienia przeciw grypie, zalecane corocznie, pozostają najskuteczniejszym środkiem zapobiegawczym, ale odpowiedź immunologiczna u osób powyżej 65. roku życia jest zazwyczaj słabsza w porównaniu do młodszych dorosłych.

Starzenie się układu immunologicznego, czyli immunosenescencja, prowadzi do zmniejszenia produkcji i gorszego funkcjonowania komórek odpornościowych, co zwiększa podatność na zakażenia i powikłania. Wielochorobowość, typowa dla starszej grupy wiekowej, dodatkowo komplikuje walkę z infekcjami, ponieważ przewlekłe schorzenia, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy niewydolność serca, zwiększają ryzyko powikłanego przebiegu grypy.

W odpowiedzi na te wyzwania, opracowano wysokodawkową szczepionkę przeciw grypie, która zawiera czterokrotnie większą ilość antygenu w porównaniu do standardowych szczepionek. Zwiększona dawka antygenu ma na celu stymulację silniejszej odpowiedzi immunologicznej u osób starszych, co przekłada się na lepszą ochronę przed grypą i jej powikłaniami. Badania wykazały, że wysokodawkowe szczepionki są bardziej skuteczne w zapobieganiu grypie potwierdzonej laboratoryjnie, chorobom grypopodobnym oraz hospitalizacjom związanym z grypą.
 

Lepsza ochrona i dobra tolerancja

W ostatnich latach wysokodawkowe szczepionki przeciw grypie zyskują na popularności ze względu na swoją zdolność do skutecznego wzmocnienia odporności u osób starszych, które są bardziej podatne na powikłania związane z grypą. Podobnie jak w przypadku każdej szczepionki, wysokodawkowa opcja, może powodować pewne reakcje niepożądane. Najczęściej są nimi miejscowe objawy w miejscu wstrzyknięcia takie jak ból, rumień i obrzęk. Niekiedy mogą wystąpić również złe samopoczucie, bóle głowy, bóle mięśni, gorączka, dreszcze. Te objawy, choć mogą być uciążliwe, zazwyczaj są łagodne i szybko ustępują. Istnieje również ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych, takich jak pokrzywka czy obrzęk naczynioruchowy, choć są one stosunkowo rzadkie.

 

Niezwykle istotne jest, aby osoby decydujące się na szczepienie były świadome potencjalnych działań niepożądanych i monitorowały swoje samopoczucie po podaniu szczepionki.

Bezpieczeństwo szczepionki wysokodawkowej zostało szczegółowo ocenione w badaniach klinicznych, obejmujących grupy pacjentów w wieku 60 lat i starszych. Wyniki tych badań wskazują na dobrą tolerancję szczepionki przez osoby starsze, porównywalną ze szczepionką o standardowej dawce antygenu. 

Przed podaniem szczepionki konieczne jest uwzględnienie ewentualnych przeciwwskazań i stanów wymagających indywidualnego rozważenia lub specjalnej ostrożności. Osoby z wywiadem nadwrażliwości na którykolwiek składnik szczepionki (również obecny w ilościach śladowych, taki jak pozostałość jaja: albumina jaja kurzego, białka kurze) i formaldehyd lub na poprzednią dawkę szczepionki, nie powinny być szczepione. Ponadto, szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką infekcją z lub bez gorączki, zaburzeniami krzepnięcia krwi, a także osób u których w ciągu 6 tygodni po jakimkolwiek szczepieniu wystąpił zespół Guillain-Barré, gdyż istnieje ryzyko powikłań po wstrzyknięciu.

Skuteczna i opłacalna alternatywa

W odpowiedzi na istotny i powszechny problem grypy sezonowej, przeprowadzono w Kanadzie badanie kliniczne z udziałem 32 000 uczestników, które wykazało, że wysokodawkowa inaktywowana szczepionka przeciw grypie jest bardziej skuteczna niż standardowa szczepionka w zapobieganiu laboratoryjnie potwierdzonym przypadkom grypy wśród osób powyżej 65. roku życia. W ramach tego badania przeprowadzono analizę efektywności kosztowej, porównującą obie szczepionki z perspektywy kanadyjskiej.

Analiza kosztów i skuteczności obejmowała szczegółowe dane dotyczące wykorzystania zasobów opieki zdrowotnej, takie jak stosowanie leków, wizyty w trybie nagłym, wizyty na oddziałach ratunkowych oraz hospitalizacje. Koszty jednostkowe oszacowano na podstawie standardowych kanadyjskich źródeł, co pozwoliło na dokładne porównanie średnich kosztów bezpośrednich, medycznych i społecznych, związanych z każdą szczepionką.

Średnie koszty medyczne na uczestnika oraz koszty społeczne były niższe w grupie stosującej szczepionki wysokodawkowe w porównaniu z grupą, która otrzymała standardową dawkę. Analiza wykazała, że hospitalizacje stanowiły 91% całkowitych kosztów i częstość ich występowania była mniejsza przy stosowaniu szczepionki wysokodawkowej. Ponadto, zastosowanie szczepionki wysokodawkowej przyniosło wzrost QALY (długość życia skorygowana o jego jakość), co w połączeniu z oszczędnościami kosztów sprawia, że jest ona bardziej opłacalnym wyborem dla starszych dorosłych.

Wprowadzenie wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie w Kanadzie przynosi znaczne korzyści finansowe oraz zdrowotne. Pomimo wyższych kosztów zakupu szczepionki wysokodawkowej, oszczędności wynikające z mniejszej liczby hospitalizacji i lepszych wyników zdrowotnych przekładają się na niższe całkowite koszty.

W kontekście kanadyjskim, szczepionka wysokodawkowa okazuje się być tańszą i bardziej skuteczną alternatywą dla standardowej szczepionki, co głównie wynika z redukcji liczby hospitalizacji. Dane z USA również przemawiają za pozytywnym wpływem na finanse kraju. Szacunkowe dane z okresu 10 lat stosowania wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie przedstawiają oszczędności rzędu 4,6 miliarda dolarów, w porównaniu ze szczepionką o standardowej dawce antygenów.

Międzynarodowe zalecenia

 

Szczepionka wysokodawkowa przeciw grypie jest szczególnie zalecana dla osób starszych, aby skuteczniej zapobiegać grypie oraz jej powikłaniom. W wielu krajach szczepionka ta jest rekomendowana i refundowana, co wynika z dowodów na jej wyższą skuteczność w porównaniu ze standardowymi szczepionkami.

W USA, Komitet Doradczy ds. Szczepień (ACIP) rekomenduje, aby osoby w wieku 65 lat i starsze otrzymywały preferencyjnie ulepszone szczepionki, takie jak szczepionka wysokodawkowa, rekombinowana lub adiuwantowa. Kanadyjski Krajowy Komitet Doradczy ds. Szczepień (NACI) zaleca stosowanie szczepionki wysokodawkowej zamiast szczepionki standardowej dla osób w wieku 65 lat i starszych. Ta szczepionka jest refundowana w prowincjach takich jak Ontario, a także dla pensjonariuszy placówek opieki długoterminowej w Saskatchewan, Manitoba i na Wyspie Księcia Edwarda. W Europie rekomenduje się osobom powyżej 60. roku życia stosowanie szczepionki wysokodawkowej. W Niemczech szczepionka wysokodawkowa jest refundowana dla wszystkich osób powyżej 60. roku życia, a w Belgii dotyczy to osób od 75. roku życia. W Wielkiej Brytanii szczepionka wysokodawkowa jest również zalecana dla pacjentów w wieku 65 lat i starszych, obok szczepionek adiuwantowych i rekombinowanych.
 

Rekomendacje polskich ekspertów

Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej zaleca szczepienie przeciw grypie każdej osobie powyżej 6. miesiąca życia, z wykluczeniem pacjentów u których występują przeciwwskazania do szczepienia. Ze względów epidemiologicznych rekomenduje się szczególnie szczepienie dzieci, osób dorosłych w wieku powyżej 55 lat oraz mieszkańców ośrodków opieki. Według Programu Szczepień Ochronnych zalecane jest również szczepienie przeciw grypie osób przewlekle chorych, dzieci z grup ryzyka i z chorobami serca, pacjentów z niedoborami odporności i kobiet w ciąży. Dla osób w wieku powyżej 60 lat zalecana jest szczepionka przeciw grypie o zwiększonej dawce antygenów. Jeśli taka szczepionka jest niedostępna lub nieakceptowana przez pacjenta, osoby starsze mogą otrzymać szczepionkę standardową. Największą efektywność uzyskuje się przy zaszczepieniu tak szybko jak to możliwe, gdy tylko szczepionka staje się dostępna.

Wdrożenie szczepień przeciw grypie, w tym stosowanie wysokodawkowych opcji, odgrywa istotną rolę w globalnych wysiłkach na rzecz zdrowia publicznego, zwłaszcza w kontekście populacji starszych osób, gdzie skuteczna ochrona może znacząco zmniejszyć obciążenie systemów opieki zdrowotnej. Chociaż obecnie wskaźnik szczepień przeciwko grypie wśród starszych osób w Polsce jest niski, to właśnie ta grupa wiekowa wykazuje największą chęć do corocznego szczepienia. Bezpieczeństwo stosowania wysokodawkowych szczepionek zostało potwierdzone przez liczne badania kliniczne, a dzięki odpowiedniej edukacji i świadomej opiece medycznej, możliwe jest minimalizowanie ryzyka powikłań i maksymalizowanie korzyści wynikających z masowych programów szczepień.
 

Źródła:

• Nitsch-Osuch A, Jankowski P, Kokoszka-Paszkot J, et al. W stronę lepszej ochrony przed grypą osób starszych. Polskie rekomendacje dotyczące wysokodawkowej szczepionki przeciw grypie Lekarz POZ. 2024;10(2):77-87.
• Pepin S. et al Immunogenicity and safety of a quadrivalent high-dose inactivated influenza vaccine compared to a standard-dose quadrivalent influenza vaccine in healthy subjects 60 years of age and older: a randomized phase III trial. Hum Vaccin Immunother 2021 Oct 29;1-12. doi: 10.1080/21645515.2021.1983387.
• Charakterystyka Produktu Leczniczego Efluelda, zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce Czterowalentna szczepionka przeciw grypie
• Becker DL, Chit A, DiazGranados CA, Maschio M, Yau E, Drummond M. High-dose inactivated influenza vaccine is associated with cost savings and better outcomes compared to standard-dose inactivated influenza vaccine in Canadian seniors. Hum Vaccin Immunother. 2016 Dec;12(12):3036-3042. doi: 10.1080/21645515.2016.1215395. Epub 2016 Sep 26. PMID: 27669017; PMCID: PMC5215371.
• Net P, Colrat F, Costa MN, Bianic F, Thommes E, Alvarez FP. Estimating public health and economic benefits along 10 years of Fluzone® High Dose in the United States. Vaccine. 2021;39(suppl 1):A56-A69. Doi:10.1016/ j.vaccine.2021.01.016
• MMWR; August 25, 2023;72(RR-2);1-25 Prevention and Control of Seasonal Influenza with Vaccines: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices — United States, 2023–24 Influenza Season

MAT-PL-2401553-1.0-07/2024