Meningokok Hastalığı ve Aşılama

Özellikle meningokokal menenjit olmak üzere meningokokal enfeksiyonlar hem bireysel hem de toplumsal olarak en tehlikeli enfeksiyonlar arasında yer alır. Neisseria meningitidis hem sporadik, hem de epidemik enfeksiyonlara yol açar ve kısa bir sürede çok sayıda insanın hastalanmasına yol açabilir. N. meningitidis menenjiti, sağlıklı kişilerde oluşabilen ve saatler içinde ölümle sonuçlanabilen bir enfeksiyondur. Hastalık çok hızlı seyredebilir; 24 saat içerisinde şok, cilt altı ve diş eti kanamaları, ekstremite damarlarında tromboz, deliriyum ve komayla ölüm oluşabilir.1 Uygun tedavi yapılmadığında mortalite çok yüksek olabilir, başarıyla tedavi edilebilen kişilerde bile nörolojik komplikasyonlar, ektremite kaybı, paralizi ve işitme kaybı gibi ağır ve uzun süreli sekeller görülebilir.1,2 N. meningitidis’in yol açtığı invazif meningokok hastalığı menenjit ve septiseminin yanı sıra septik artrit, perikardit ve pnömoni gibi diğer sağlık sorunlarını da içermektedir.2
Akut bakteriyel menenjitin en sık görülen etkenleri Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae ve Haemophilus influenzae tip b’dir (Hib); sıklıkları coğrafi bölgeye ve aşı takvimlerine göre değişmektedir. Türkiye’de Hib ve pnömokok konjuge aşıları zorunlu aşı takviminde yer almaktadır, ancak meningokok aşısı rutin aşılama programına dahil edilmemiştir. Ülkemizde 2015-2018 yılları arasında yapılan bir çalışmada olguların %71’inde menenjit etkeninin N. meningitidis olduğu saptanmıştır. Hib aşısının yapılmaya başlanmasıyla Hib menenjiti sıklığı %20.6’dan %2.4’e, PCV7 aşısının yapılmasıyla da pnömokokal menenjit sıklığı %62’den %9.6’ya düşmüştür.3 Sonuç olarak günümüzde, ülkemizde en sık karşılaşılan pediyatrik menenjit etkeni Neisseria meningitidis’dir.4
Meningokok aşısı dünya çapında bazı ülkelerin rutin programında yer almakta, bazı ülkelerde ise riskli bireylere aşı yapılmakta, bazılarında ise salgın kontrolü amacıyla aşı uygulanmaktadır.2 Türkiye’de 2018 yılından beri Hac ve Umre ziyaretlerinden önce aşı yapılmaktadır. Ancak, ülkemizde N. meningitidis enfeksiyonuna bağlı olgu-ölüm oranı yüksektir ve bu durum rutin meningokok aşılamasının gerekliliğine işaret etmektedir.3 Meningokok enfeksiyonlarından korunmada kısa inkübasyon süresiyle koruma sağlayan konjuge aşılar önerilmekte ve bir çok ülkede konjuge meningokok aşıları uygulanmaktadır.2 Türkiye’de de konjuge meninkok aşıları bulunmaktadır, ancak yaygın rutin aşılama yapılmamaktadır.3 Ülkemizde menenjit hastalarının tedavisinde rol alan hekimlerle yapılan bir araştırmada hekimlerin çoğunluğu konjuge meningokok aşısının aşı takviminde yer alması gerektiğini belirtmiştir. Rutin olarak aşılanması önerilen gruplar arasında tüm çocuklar, asplenik/splenektomili bireyler, immün yetersizliği olanlar, endemik bölgeleri ziyaret edenler ve askeri personel bulunmaktadır.4
- Apicella M. Epidemiology of Neisseria meningitidis infection. www.uptodate.com; Erişim tarihi: 7.3.2021.
- Acevedo R, et al. The Global Meningococcal Initiative meeting on prevention of meningococcal disease worldwide: Epidemiology, surveillance, hypervirulent strains, antibiotic resistance and high-risk populations. Expert Review of Vaccines 2019; 18(1): 15-30.
- Ceyhan M, et al. Multicenter Hospital-Based Prospective Surveillance Study of Bacterial Agents Causing Meningitis and Seroprevalence of Different Serogroups of Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae Type b, and Streptococcus pneumoniae during 2015 to 2018 in Turkey. mSphere 2020;5(2):e00060-20.
- Dinleyici M, et al. The attitudes, behaviors, and knowledge of healthcare professionals towards the diagnosis, treatment, and prevention of bacterial meningitis in Turkey. Human Vaccines & Immunotherapeutics 2019;15(1):134-140.