Dijital Sağlık Çözümlerine Genel Bakış

Tahmini Okuma Süresi: 2 dakika 

Dijital teknoloji, günümüzde birçok alanda olduğu gibi sağlık sektöründe de kullanılmakta ve yaygınlaşmaktadır. Dijital teknolojinin tıp alanında yaygınlaşması hastalar ve hekimlere ne gibi faydalar sağlayacaktır? Bu sorulara cevap arayanlar için dijital sağlık çözümlerine kısa bir bakış.

Dijital teknoloji, verimli yönetim arayüzleri, sensörler ve sosyal medya gibi geleneksel olmayan kaynaklar aracılığıyla veri toplamada yeni yollar sağlar:1

  • yeni içgörüler oluşturmak için farklı veri kaynaklarını bağlamanın yeni yolları ve
  • verileri görselleştirmenin ve analiz etmenin yeni yolları


Dijital sağlık teknolojisi ise sağlık hizmetleri için bilgisayarlı cihazların, yöntemlerin ve sistemlerin oluşturulup pratikte kullanımını kapsar ve mobil sağlığı (sağlık hedeflerine ulaşmayı desteklemek için mobil ve kablosuz teknolojilerin kullanımı), sağlıkla ilgili bilgi teknolojisini, giyilebilir cihazları ve uzaktan hasta yönetimini içerir. Dijital sağlık, sağlık sistemlerinin ve kaynakların yalnızca kriz yönetiminden ziyade sağlığın korunmasına odaklanan daha hasta merkezli önleyici bir modele dönüşümünün ayrılmaz bir parçasıdır.2

COVID-19 pandemisi, diğer hastalıklar için temel hizmetler devam ederken, COVID-19'lu hastaların akut tıbbi ihtiyaçlarının karşılanmasında zorluklarla karşılaşan sağlık hizmetlerini olumsuz etkilemiştir. Acil olarak sağlık hizmetlerini yeniden keşfetme, organize etme, dönüştürme ve klinik hizmetleri koordine etme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Pandemide, dijital sağlık teknolojilerinin önemi vurgulanmış ve çeşitli dijital sağlık çözümleri önerilmiştir.3,4

Pandemi öncesinde zaten mevcut olan bir dizi dijital sağlık teknolojilerinden bazılarının (örn. yapay zeka) geliştirilmişlik düzeyi, klinik ve operasyonel yanıtların dijitalleştirilmesinin yolunu açmıştır.1

Bu dönemde en sık kullanılan teknoloji alanları, yapay zeka (%44.9, n = 111/247), tele-sağlık (%40.1, n = 99/247) ve büyük veri ([big data] %36.0, n = 89/247) olmuştur.3

Bunları sırasıyla;

  • İletişim için kullanılan dijital platformlar,
  • Dijital yapısal tarama,
  • Veri yönetimi için dijital çözümler (otomatik veri normalizasyonu, blok zinciri vb.) ve
  • Nesnelerin interneti (IoT) takip etmiştir.3

Sağlık profesyonelleri tarafından dijital teknolojilerin kullanımı artarak devam etmektedir. Son dönemde uzaktan izleme ve sağlık takibi, mobil sağlık (giyilebilir teknoloji ve akıllı telefon tabanlı uygulamalar), veri yorumlama ve karar vermeyi artırmak için makine öğreniminin (machine learning) kullanımı dahil olmak üzere bir dizi dijital teknolojinin kabul edilebilirliği ve uygulanması hızlanmıştır.2

Yapılan sistematik bir analizde mobil uygulamalar ve bilgisayar tabanlı uygulamaların dijital sağlık alanında en yaygın (%79,6) kullanılan yöntemler olduğu görülmüştür. Dijital sağlık yoluyla etkili girişim stratejileri arasında, mühendislikle iyileştirilmiş sağlık davranışı (%50,0), daha iyi klinik değerlendirme (%35,1), tedaviye uyum (%33,3) ve gelişmiş tedavi koordinasyonu (%24,1) yer almıştır. Dijital sağlık için en fazla konunun incelendiği disiplinin psikiyatri (%20,3) olduğu görülmüştür.5

Dijital sağlık teknolojisinin kullanılan ve gelecekte kullanılması beklenen bazı alanları:2,6-11

  • Solunum yolu rahatsızlıklarında pulse oksimetre gibi giyilebilir teknolojiler, akıllı inhalerler gibi tedaviye uyumun takip edilebildiği cihazlar, taşınabilir elektronik spirometreler ve dijital steteskop ile bakım kalitesi ve tedaviye uyumun arttığı, hastalığın erken tespitine olanak sağladığı çalışmalarda gösterilmiştir.6
  • Kalp yetersizliği olan hastalarda, kalbe implante edilebilir elektronik cihazlar, implante edilebilir hemodinamik monitörler ve giyilebilir dijital teknolojilerden yararlanılmaktadır.2
  • Tip 2 diyabet tedavisinde kan şekeri paternlerini belirleyerek uygun insülin dozlarını hesaplayan cihazlar, elektronik ilaç kutuları, tarih, zaman, doz, insülin tipi, sıcaklık, insülin enjeksiyonu süresi gibi parametreleri takip edebilen dijital insülin kalemleri kullanılmaktadır.7
  • Yetişkin acil bakımı için ilaç yönetiminde hekimlere yardımcı olan mobil uygulamalar geliştirilmektedir.8
  • Kardiyolojide epidemiyolojik anketler, ulusal kayıtlar, elektronik klinik kayıtlar gibi kaynakları içeren büyük veriden faydalanılmaktadır.9
  • Şizofrenide, hastalar aktif olarak paranoya, halüsinasyon veya delüzyonlar yaşarken tespit edilen otonomik disregülasyonu yakalayabilen giyilebilir cihazlar geliştirilmektedir.10
  • Dijital radyolojide yapay zeka kullanılmaktadır.11

Sonuç olarak dijital teknolojiler, mantık dahilinde kullanılmak üzere seçilerek yakın dönemde bir rutin haline gelecek ve hem hastaların hem de sağlık çalışanlarının ortak hedeflere ulaşmasına yardımcı olacaktır. Kanıt tabanının sağlam olmasına, veri akışlarının ve insan faktörlerinin dikkate alınmasına, daha iyi bir sonuç ve tedavi deneyimi sağlamak için dijital teknolojilerin birlikte tasarlanıp uygulanmasına gereken önem verilmelidir. Toplanan veriler daha iyi karar vermeyi ve tedavilerin daha verimli olmasını desteklemelidir.2

Bu amaçla ülkemizde Sağlık Bakanlığı tarafından 2022 Şubat’ta, sağlık hizmetinin mekândan ve coğrafyadan bağımsız olarak ve çağdaş tıbbî teknolojiye dayanılarak sunulmasına hizmet etmek üzere; uzaktan sağlık hizmetinin kapsamına, uzaktan sağlık hizmeti sunacak sağlık tesislerine izin verilmesine, uzaktan sağlık bilgi sisteminin geliştirilmesine, tescil edilmesine, sağlık tesislerinin bu kapsamda denetlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır.12

Referanslar

  1. . Murray CJL et al. Digital public health and COVID-19. Lancet Public Health. 2020;5(9):e469-e470. doi: 10.1016/S2468-2667(20)30187-0.
  2. McBeath KCC et al. The Digital Future of Heart Failure Care. Curr Heart Fail Rep. 2022;1-34. doi: 10.1007/s11897-022-00547-0.
  3. Gunasekaran DV et al. Applications of digital health for public health responses to COVID-19: a systematic scoping review of artificial intelligence, telehealth and related Technologies. NPJ Digit Med. 2021;4(1):40. doi: 10.1038/s41746-021-00412-9.
  4. Wong BLH et al. The dawn of digital public health in Europe: Implications for public health policy and practice. Lancet Reg Health Eur. 2022;14:100316. doi: 10.1016/j.lanepe.2022.100316.
  5. Ibrahim MS et al. Digital health for quality healthcare: A systematic mapping of review studies. Digit Health. 2022;8:20552076221085810. doi: 10.1177/20552076221085810.
  6. Honkoop P et al. The Current and Future Role of Technology in Respiratory Care. Pulm Ther. 2022;8(2):167-179. doi: 10.1007/s41030-022-00191-y.
  7. Kerr D et al. New digital health technologies for insulin initiation and optimization for people with type 2 diabetes. Endocr Pract. 2022;S1530-891X(22)00484-0. doi: 10.1016/j.eprac.2022.04.006.
  8. García-Sánchez S et al. Mobile Health Apps Providing Information on Drugs for Adult Emergency Care: Systematic Search on App Stores and Content Analysis. JMIR Mhealth Uhealth. 2022;10(4):e29985. doi: 10.2196/29985.
  9. Dai H et al. Big Data in Cardiology: State-of-Art and Future Prospects. Front Cardiovasc Med. 2022;9:844296. doi: 10.3389/fcvm.2022.844296.
  10. Fonseka LN et al. Wearables in Schizophrenia: Update on Current and Future Clinical Applications. JMIR Mhealth Uhealth. 2022;10(4):e35600. doi: 10.2196/35600.
  11. Giansanti D, Di Basilio F. The Artificial Intelligence in Digital Radiology: Part 1: The Challenges, Acceptance and Consensus. Healthcare (Basel). 2022;10(3):509. doi: 10.3390/healthcare10030509.
  12. Sağlık Bakanlığı’ndan Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220210-2.htm (Erişim tarihi: Mart 2024).

Dijital Sağlık Çözümleri

MAT-TR-2400542