Tahmini Okuma Süresi: 3 dakika 

Robotik Cerrahinin Kullanımı ve Geleceği

Robotik cerrahi, ürologlar, jinekolojik cerrahlar, genel cerrahlar, kalp-damar cerrahları ve kolorektal cerrahlar tarafından sıklıkla kullanılan ve birçok ameliyata uygun bir yöntemdir.1 Özellikle karmaşık prosedürlerde laparoskopi gibi geleneksel tekniklerin dezavantajlarının üstesinden gelmek için giderek daha fazla uygulanmaktadır.2

Bir robot aracılığı ile ameliyat yapmak belki üç bin yıl önce kurulmuş bir hayaldi. İlk endüstriyel robot 1937 yılında geliştirildi. Ameliyatlarda kullanılan ilk robot ise 1981 yılında uygulamaya geçti. Bu dönemden sonra hızla gelişen ve yaygınlaşan bir cerrahi yöntemi olarak bütün anatomik oluşumlara, derin ve dar bölgelerde, anastomoz gerektiren olgularda, cerrahlara büyük kolaylıklar sağladı.3

Bu kolaylıklara rağmen yüksek maliyeti, haptik uygulamaların olmaması, pozisyonun ameliyat boyunca sabit kalmak zorunda olması, birden farklı anatomik bölgelerde çalışılması gerektiğinde cihazın hastadan ayrılması zorunluluğu gibi konuların yakın gelecekte çözülmesi beklenmektedir. Bununla birlikte, yapay zeka uygulamaları ve hibrit sistemler cerrahinin gidişine farklı bir pencere açmaktadır.3

Robotik cerrahi teknolojisi aşağıdakileri içermektedir:1

  • Ucunda bilek bulunan küçük aletlerin bulunduğu cerrahi kollar.
  • Cerrahi alanın gelişmiş büyütülmüş üç boyutlu (3D) görüntülerini sağlayan özel kamera.
  • Cerrahın aleti ve kameranın her hareketini kontrol ettiği cerrahi konsol.

Robotik Cerrahinin Kullanım Alanları

Robotik cerrahi, ürologlar, jinekolojik cerrahlar, genel cerrahlar, kalp-damar cerrahları ve kolorektal cerrahlar tarafından sıklıkla kullanılan ve birçok ameliyata uygun bir yöntemdir.1

Tablo 1. Günümüzde mevcut robotik prosedür türleri:1

CRISPR-Cas9 Teknolojisi ve Genetik Tedavilerde Yeri

Robotik cerrahi, özellikle karmaşık prosedürlerde laparoskopi gibi geleneksel tekniklerin kullanılmasıyla ilgili dezavantajların üstesinden gelmek için giderek daha fazla uygulanmaktadır. Bununla birlikte, umut vaat etmesine rağmen, robotik cerrahi bazı dezavantajlarla da ilişkilidir ve robotik cerrahiyi destekleyen güçlü kanıt temeli hala eksiktir.2

Minimal invaziv tekniklerin genel cerrahiye dahil edilmesi, "anestezinin kullanılmaya başlanmasından bu yana cerrahide yaşanan en dramatik değişiklik" olarak tanımlanmaktadır. Bu, kolesistektomi gibi birçok işlemin yalnızca laparoskopik yaklaşımla gerçekleştirilmesine yol açmıştır. Sebepler arasında şunlar vardır;2

  • kan kaybının ve post-operatif ağrının azalması,
  • enfeksiyon riskinin azalması,
  • hastanede kalış süresinin azalması ve
  • günlük aktivitelere daha hızlı dönüş
CRISPR-Cas9 Teknolojisi ve Genetik Tedavilerde Yeri

Robotik uygulamalarda önemli ilerlemeler, laparoskopik yaklaşımla gerçekleştirilemeyen kardiyak ve endovasküler cerrahi gibi işlemlerde olmuştur. 2

Kardiyak Cerrahi

Total Endoskopik Koroner Arter Bypass'ı (TECAB) artık cerrahi işlemler için geliştirilmiş bir robot kullanılarak, Sol İnternal Meme Arterinden Sol Anterior Desendan Arter'e, sternotomiye gerek kalmadan gerçekleştirilebilmektedir. Sternotomi kesisinin olmaması nedeniyle ameliyat sonrası ağrının azalması, daha iyi kozmetik ve daha hızlı iyileşmenin bir sonucu olarak çeşitli gruplar tarafından başarılı sonuçlar rapor edilmiştir. Daha fazla hasta memnuniyeti de rapor edilmektedir. Pompasız (atan bir kalp üzerindeki) prosedürler kardiyopulmoner bypassın komplikasyonlarını önlemektedir ve yaşlılarda daha düşük atriyal fibrilasyon, felç ve ölüm insidansı ile ilişkilidir. Daha geniş hareket aralığı, sol atriyumun kapalı alanındaki karmaşık kesme ve iğne yükleme açılarını kolaylaştırır.2

Robot destekli TECAB uygulaması teknik açıdan zorlu ve zaman alıcı bir prosedür olduğu için uygulamanın doğru öğrenilmesi kullanımını etkileyecektir. Bununla birlikte, robotik sistemler geleneksel koroner arter bypass için uygun bir alternatif teşkil etmektedir.2

Endovasküler Cerrahi

Robotik cerrahinin yeni ortaya çıkan bir diğer alanı ise endovasküler robotiktir. Geleneksel endovasküler kateterler, şekil ve boyutlarının küçük olması, stabilite eksikliği nedeniyle manevra yapma zorluğu gibi çeşitli sınırlamalara neden olmaktadır. Bu nedenle, girişimi uygulayan kişiler kateterleri sık sık değiştirmek zorunda kalmakta ve bu, kılavuz tel pozisyonunun değişmesi sonucu büyük bir damar travması veya distal embolizasyon riski oluşturmaktadır. Bu özellikle serebral embolizasyon sonucu felç meydana gelebilen aortik arkta kritiktir.2

Riga ve arkadaşları robotik olarak yönlendirilebilen bir kateter sistemi kullanılarak Endovasküler Anevrizma Onarımının mümkün olduğunu ve kateter manevra kabiliyetini, stabilitesini ve hassasiyetini artırabileceğini göstermiştir. Robotik endovasküler kateterler, özellikle karmaşık vasküler prosedürlerde doğruluğun artmasını sağlayabilmekte, süreyi kısaltabilmekte ve radyasyona maruz kalmayı en aza indirebilmektedir.2

Robotik Cerrahinin Geleceği

Robotik cerrahinin gerçek etkililiğini değerlendirmek için yüksek kaliteli, prospektif, çok merkezli, randomize klinik çalışmalardan elde edilen sonuçlara ihtiyaç vardır.2

Çok sayıda avantajına rağmen, cerrahide robot teknolojisinin kullanımının yaygın olarak uygulanmasını engelleyen dezavantajları da vardır. Özellikle robotik cerrahiyi destekleyen kanıt temeli eksiktir. Robotik prostatektomi artık birçok merkezde standart bakımdır; ancak yapılan bazı çalışmalardaki sonuçlar geleneksel laparoskopiyle karşılaştırıldığında hasta morbiditesinde anlamlı bir iyileşme göstermemiştir. Benzer şekilde, bir Cochrane incelemesi, iyi huylu jinekolojik robotik cerrahinin güvenliliği ve etkililiği açısından geleneksel laparoskopiyle karşılaştırıldığında hiçbir farklılık göstermemiştir.2

Hasta güvenliliğinin önemi göz önünde bulundurulduğunda, geleneksel teknikler ile robotik cerrahi arasındaki boşluğu hastalara zarar vermeden kapatmak için gerekli eğitimlerin alınması ve stratejilerin doğru değerlendirilmesi gerekmektedir.2

Referanslar

  1. Cleveland Clinic, Robotic Surgery. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22178-robotic-surgery (Erişim tarihi: 14.12.2023).
  2. Khajuria A. World J Clin Cases 2015;3(3):265-269.
  3. Akbulut G, Çalık B. Altıntoprak F, editör. Robotik Cerrahi: Teknik, Ulusal Deneyimler ve Güncel Literatür Sonuçları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.71-6.

MAT-TR-2400287