Quan Điểm Của WHO Về Vắc Xin Ho Gà, 8/2015 - Phần 8: Quan Điểm Của WHO

28-10-2020

TÀI LIỆU CỦA WHO

Mục đích chính của việc tiêm vắc-xin ho gà là nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh ho gà nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, do tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ tử vong ở các lứa tuổi này là khá cao. Trẻ em trên toàn thế giới, bao gồm cả những người dương tính với HIV đều nên được tiêm ngừa bệnh ho gà. Mỗi quốc gia nên tìm cách để thực hiện việc tiêm vắc-xin sớm và kịp thời cho trẻ, bắt đầu từ 6 tuần tuổi , chậm nhất là 8 tuần tuổi, và duy trì độ bao phủ vắc-xin cao trong cộng đồng (≥90%) với liệu trình tiêm ít nhất là 03 mũi vắc-xin ho gà ở mọi cấp độ (toàn quốc và từng địa phương) với vắc-xin chất lượng cao. Điều này sẽ giúp đảm bảo trẻ em dưới 5 tuổi được bảo vệ. Bất kỳ sự giảm thiểu độ bao phủ nào của vắc-xin cũng đều có thể dẫn đến sự gia tăng của bệnh ho gà.

Các mũi tiêm cơ bản & mũi tiêm nhắc cho trẻ em.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo liệu trình tiêm gồm 03 mũi cơ bản, với mũi đầu tiên được tiêm sớm nhất cho trẻ từ 6 tuần tuổi, các mũi tiếp theo nên được tiêm cách nhau 4-8 tuần, khi trẻ được 10-14 tuần tuổi và 14-18 tuần tuổi.Mũi tiêm cơ bản cuối cùng được khuyến cáo nên tiêm cho trẻ trước 6 tháng tuổi. Đối với những trẻ chưa được tiêm đủ 3 mũi cơ bản, vắc-xin vẫn có thể được tiêm sau 6 tháng tuổi, càng sớm càng tốt. Trẻ em trên toàn thế giới, bao gồm cả những người dương tính với HIV nều nên được tiêm ngừa bệnh ho gà.

Thời gian duy trì hiệu quả bảo vệ sau khi tiêm của các mũi vắc-xin cơ bản sẽ có sự thay đổi đáng kể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như dịch tễ học địa phương, lịch tiêm ngừa và loại vắc-xin được chọn. Do đó, một mũi tiêm nhắc được khuyến nghị đối với trẻ 1-6 tuổi, tốt nhất là trong năm tuổi thứ hai (cách ≥6 tháng kể từ mũi tiêm cơ bản cuối cùng), trừ khi có những chỉ định khác liên quan đến dịch tễ học địa phương. Đây cũng là dip đểtiêm bù những mũi vắc-xin khác bị sót. Liệu trình tiêm này sẽ mang đến sự bảo vệ trong vòng ít nhất là 6 năm cho các quốc gia đang sử dụng vắc-xin wP. Đối với các quốc gia đang sử dụng vắc-xin aP, hiệu quả bảo vệ của vắc-xin có thể giảm đáng kể trước khi trẻ được 6 tuổi.

Đối với những trẻ bị gián đoạn lịch tiêm ngừa, nên tiêm tiếp mà không cần lặp lại các mũi trước đó đã tiêm.

Trẻ em ở độ tuổi từ 1 đến dưới 7 tuổi, vẫn chưa được tiêm ngừa trước đó, nên được tiêm đầy đủ 3 mũi cơ bản.

Các mũi tiêm nhắc vắc-xin ho gà ở lứa tuổi thanh thiếu niên và người lớn

Chỉ nên sử dụng các loại vắc-xin chứa thành phần ho gà vô bào để tiêm cho các đối tượng từ 7 tuổi trở lên.

Mặc dù mũi tiêm nhắc ở lứa tuổi thanh thiếu niên đã được chứng minh là có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh, tuy nhiên biện pháp này thường không được xem như là một biện pháp kiểm soát bệnh ho gà ở đối tượng trẻ sơ sinh.

Việc quyết định áp dụng các mũi tiêm nhắc dành cho thanh thiếu niên và người lớn chỉ nên được thực hiện sau khi đánh giá cẩn thận về tình hình dịch tễ học ở địa phương, sau khi ước tính được tỷ lệ thanh thiếu niên là nguồn lây nhiễm lớn đối với trẻ nhỏ, và xác định được những nhóm thanh thiếu niên/người lớn làm đối tượng cần thực hiện tiêm ngừa. Các quyết định về chương trình tiêm chủng nên được dựa trên các dữ liệu tỉ lệ mới mắc và dữ liệu về hiệu quả chi phí. Tiêm ngừa cho trẻ nhỏ cần đạt độ bao phủ cao trước khi thực hiện các chương trình tiêm ngừa cho thanh thiếu niên và người lớn. 

Tiêm ngừa cho phụ nữ có thai và các thành viên có tiếp xúc trong gia đình

Việc tiêm vắc-xin cho phụ nữ mang thai có thể được xem là một chiến lược bổ sung mang lại hiệu quả cao về chi phí phòng bệnh đối với trẻ còn quá nhỏ để có thể tiêm vắc-xin, và có vẻ đây là chiến lược hiệu quả hơn so với chiến lược kén tằm. Nhiều chương trình quốc gia đang xem xét về việc tiêm ngừa cho phụ nữ mang thai với 01 liều Tdap (ở 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ, và nên cách ngày dự sinh tối thiểu 15 ngày) như là một chiến lược bổ sung cho chương trình tiêm vắc-xin ho gà thường quy ở trẻ nhỏ ở các quốc gia hoặc khu vực có tỷ lệ trẻ mắc bệnh/tỷ lệ tử vong do ho gà cao. Kén tằm có thể có hiệu quả phòng chống dịch bệnh ở một số khu vực nếu đạt độ bao phủ  cao và kịp thời.

Tiêm ngừa cho các nhân viên y tế

Khi một quốc gia thực hiện chương trình tiêm ngừa ho gà cho người lớn, các nhân y viên y tế (HCWs) nên là nhóm đối tượng được ưu tiên tiêm. Mặc dù vẫn chưa có bằng chứng thể hiện hiệu quả của việc tiêm vắc-xin cho HCWs như là một chiến lược phòng ngừa mắc bệnh và lây truyền bệnh ho gà, và thời gian bảo vệ của vắc-xin cũng chưa chắc chắn, thế nhưng việc tiêm ngừa cho HCWs có thể là một chiến lược giúp ngăn ngừa việc lây truyền bệnh cho trẻ sơ sinh trong bệnh viện, trong các cơ sở chăm sóc y tế nếu như độ bao phủ của vắc-xin đạt mức cao. Các nhóm đối tượng có tiếp xúc trực tiếp với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh, chẳng hạn như nhân viên làm việc trong các đơn vị thai sản hoặc nhân viên chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có thể được xem là nhóm đối tượng ưu tiên cần được tiêm ngừa ho gà. Sẽ cần đánh giá hiệu quả tác động của vắc-xin Tdap đến những đối tượng đã tiêm cơ bản chỉ với vắc-xin aP, và khuyến nghị này được rút ra từ những nghiên cứu trên. 

Khả năng thay thế và kết hợp của các loại vắc-xin

Mặc dù các dữ liệu về khả năng thay thế của các loại vắc-xin ho gà là rất ít, Tổ chức Y tế Thế giới đã kết luận rằng việc thay thế giữa các nhóm vắc-xin wP và aP sẽ không ảnh hưởng đến tính an toàn và tính sinh miễn dịch. Việc khảo sát nên được thực hiện ở các quốc gia đang sử dụng vắc-xin kết hợp, đặc biệt là vắc-xin kết hợp có thành phần aP.

Tiêm đồng thời nhiều loại vắc-xin

Các dữ liệu liên quan đến việc tiêm đồng thời 3 mũi cơ bản của DTaP hoặc DTwP với các loại vắc-xin cho trẻ em khác cho thấy không có bất kỳ ảnh hưởng gì lên đáp ứng kháng nguyên, kể cả khi tiêm các mũi cơ bản hoặc tiêm nhắc. Tất cả các loại vắc-xin phù hợp với độ tuổi và tình trạng tiêm chủng trước đó của trẻ nên được tiêm cùng lúc với nhau. Các bằng chứng đều ủng hộ mạnh mẽ cho quan điểm tiêm ngừa kết hợp các loại vắc-xin IPV, vắc-xin 5 trong 1 và vắc-xin phế cầu cộng hợp trong cùng một lần tiêm.

Khi tiêm đồng thời 2 vắc-xin, các mũi tiêm có thể được tiêm ở các chi khác nhau. Trong trường hợp  cần tiêm 3 mũi cùng lúc, nên tiêm hai mũi cùng một chi, mũi thứ ba tiêm ở một chi khác trên cơ thể. Việc tiêm trên cùng một chi nên được tách biệt rõ ràng, nhằm phân biệt các phản ứng tại chỗ. Một phương pháp thường được chấp nhận là đảm bảo khoảng cách giữa các mũi tiêm là 2,5 cm.

(*) theo Hội Y học Dự phòng Việt Nam