Tedavi uyumu, ilaçlı tedavinin yararlarının elde edilmesi ve sağlık giderlerinin azaltılması açısından çok önemlidir. Çalışmalar multipl skleroz (MS) hastalarının %60'a varan bir oranının tedaviye yeterince uyum sağlamadığını göstermiştir; bu durumun daha kötü sağlık sonuçlarına ve tedavinin bırakılmasına yol açtığı bilinmektedir.

MS hastalarının tedavisi için oral hastalık modifiye edici tedavilerin (DMT) geliştirilmesinin, enjektabl DMT’lere kıyasla tedavi uyumunu artırıp artırmadığının saptanması amacıyla gerçekleştirilen sistematik derlemede, hastalar tarafından uygulanan oral ve enjektabl DMT tedavilerine uyum ve tedaviyi bırakma oranlarının objektif ölçümleri bildirilmektedir. Derlemeye Temmuz 1993 ile Aralık 2019 yılları arasında yayınlanan 46’sı tedavi uyumunu, 26’sı tedavinin bırakılmasını değerlendiren toplam 61 çalışma dahil edilmiştir. Çalışmaların izlem süreleri 8 hafta ile 18 yıl arasında değişmiş, çoğunda izlem süresi 12 (24 çalışma) veya 24 ay (13 çalışma) olmuştur. Çalışmalara dahil edilen hasta sayıları 13 ile 50.057 arasında iken; ortalama hasta yaşı (54 çalışma) 32.3 ile 55 arasında olmuştur. Karşılaştırmalı derlemede, oral ve enjektabl DMT’lere ait 12 ay süreli tedaviye uyum ve tedaviyi bırakma verilerine ait meta-analiz ve meta-regresyon sonuçları yer almaktadır.

Oral DMT’lerle 12 ay süreli tedaviye uyum oranları %53 ile %89.2 arasında değişirken (7 çalışma), enjektabl DMT’lere uyum oranları %47 ile %77.4 arasında değişmiştir (7 çalışma). Meta-regresyon; oral DMT’lerle 12 aylık tedavi uyumunun enjektabl DMT’lerden %14 oranında ve anlamlı derecede daha fazla olduğunu göstermiştir. Meta-analiz ve meta-regresyon sonuçları; 12 aylık sürede oral DMT’lerle toplam ortalama ilaç sahiplik (medication possession) oranının %91 olduğunu ve enjektabl DMT’lerle saptanan %77’lik orandan anlamlı derecede yüksek bulunduğunu göstermiştir (β = -0.146; %95 GA: -0.263 ile -0.029).

Grafik referanstan uyarlanmıştır.

Oral DMT’lerle 12 ay süreli tedaviyi bırakma oranları %10.5 ile %33.3 arasında değişirken (7 çalışma), enjektabl DMT’lere %15.2 ile %50.8 arasında değişmiştir (10 çalışma). Meta-analiz sonuçları gruplar arasında anlamlı derecede heterojenlik bulunduğunu göstermiştir (I2 Enjektabl: %99.5; I2 Oral: %93.1) ve tedaviyi bırakma oranları gruplar arasında anlamlı bir fark sergilememiştir (Enjektabl: %27; %95 GA: %19 ile %34; Oral: %24; %95 GA: %17 ile %31).

Sonuç olarak, oral ve enjektabl DMT tedavilerine uyum konusunda yapılan bu ilk karşılaştırmalı derlemede, tedavi uyumunun enjektabl DMT’lere kıyasla oral DMT’lerle anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır. Oral tedaviye uyumun daha yüksek olmasına karşın oral ve enjektabl DMT’lere uyum optimum düzeyde olmaması, tedaviye uyum aktivitelerine gereksinim duyulmaya devam edildiğini göstermektedir.