Benign Prostat Hiperplazisi (BPH) Bağlı Alt Üriner Sistem Semptomlarının (AÜSS) Farmakolojik Tedavisi: Cinsel İşlevler Üzerindeki Sonuçlar ve Olası Endokrin Etkiler

Bu makalenin amacı, BPH tedavisinde kullanılan temel ilaçlara (α1-blokerler, 5-ARI) ait kanıtları ve cinsel işlevler üzerindeki etkilerini gözden geçirmektir. Ayrıca fosfodiesteraz 5 inhibitörlerinin (PDE-5i) BPH’li erkeklerdeki erektil ve ejakülatör işlevler üzerindeki etkileri ve endokrinolojik açıdan önemli komorbiditeler (hipogonadizm) ve 5-ARI’nin kemik sağlığı üzerindeki etkileri de ele alınmıştır.

Öne Çıkan Noktalar:

• Güncel Avrupa Üroloji Derneği (EAU) kılavuzu erkeklerde AÜSS’de α1-blokerler, 5-ARI, muskarinik reseptör antagonistleri ve PDE-5i kullanımını önermektedir.
• AÜSS bulunan hastalarda α1-blokerler; hızlı etki başlangıcı, etkililik ve advers etki sıklık ve şiddetinin düşüklüğü nedeniyle ilk seçenek tedavidir.
• Ejakülasyon bozukluğu olasılığı silodosin ile diğer nonselektif ilaçlara (tamsulosin, alfuzosin, doksazosin ve terazosin) kıyasla en yüksek düzeydedir.
• Finasterid ve dutasterid iyi tolere edilmiştir.
• PDE5i, erektil disfonksiyonu olan BPH/AÜSS hastalarının tedavisinde etkilidir.
• Obstrüktif olmayan BPH’si bulunan hipogonadal hastaların tedavisinde testosteron replasman tedavisi uygulanması düşünülebilir.

Önemli Bilgiler:

α1-Blokerler

• α1-blokerler, prostattaki α1-adrenoseptörleri bloke ederek prostat düz kaslarını gevşetmeleri ve dizüri ile idrar akımında iyileşme sağlamaları nedeniyle semptomatik BPH’de en yaygın kullanılan ilaçlardır.
• Kontrollü çalışmalar IPSS’de yaklaşık %30-40 azalma, Qmax’da yaklaşık %20-25 artış sağladıklarını göstermiştir.
• Sık görülen yan etkileri olan ejakülasyon bozukluğu, en sık olarak silodosin ile görülmektedir.

5-ARI’ler

• ​​​​​5-ARI’lerin prostat epitel hücrelerinde apopitoza yol açtıkları ve 6 aylık tedaviden sonra prostat boyutunda yaklaşık %18-28 küçülme ile serum PSA düzeylerinde yaklaşık %50 azalma sağladıkları bildirilmiştir. 5-ARI tedavisi, yavaş etki başlangıcı nedeniyle en az 1 yıl süreyle sürdürülmelidir.
• 5-ARI tedavisi orta-şiddetli AÜSS ve büyük prostatı (>40 ml) olan hastalara önerilmelidir.
• 5-ARI’lerin cinsel işlevler üzerindeki etkilerini araştıran çalışmaların çoğunda tedaviyle ilişkili advers etkilerin prevalansının düşük olduğu belirtilmiştir.
• Orta şiddetli AÜSS bulunan ve hastalık progresyon riski olan (büyük prostat hacmi, yüksek PSA konsantrasyonu, ileri yaş, yüksek postvoid rezidü, düşük Qmax) hastalarda kombinasyon tedavisi düşünülebilir.
• 5-ARI’lerin kemik metabolizması üzerindeki etkileri araştırılmış ve osteoporoz ile kemik kırık riskindeki rolleri kesin bir çalışmayla kanıtlanamamıştır; çalışmaların çoğunda güvenli bir profilleri olduğu sonucuna varılmıştır.

5-PDEi

• Çalışmalarda PDE5i’lerin IPSS ve IIEF skorlarında iyileşme sağladığı, ancak Qmax’ı etkilemediği gösterilmiştir.
• AÜSS/BPH ve erektil disfonksiyonu olan hastalar bu tedaviden maksimum yararı sağlayabilir, ancak tedavinin yüksek maliyeti kısıtlayıcıdır.

BPH ve Hipogonadizm

• BPH hastalarında hipogonadizm prevalansı önemli boyuttadır: AÜSS ve BPH olan 4 hastadan 1’inin testosteron düzeylerinin düşük olduğu bildirilmiştir. Bu hastalarda hipogonadizm prevalansı beden kitle indeksiyle orantılı şekilde artar.
• BPH ve AÜSS olan hipogonadal erkeklerle gerçekleştirilen 35 çalışmanın sistematik derlemesinde testosteron replasman tedavisiyle olguların çoğunda önemli bir prostat büyümesi veya semptomlarda kötüleşme tanımlanmamıştır. Aksine, bazı çalışmalarda, özellikle metabolik sendromu olan hastalarda, AÜSS’de iyileşme görülmüştür.
• Obstrüktif olmayan BPH’si bulunan hipogonadal hastaların tedavisinde testosteron replasman tedavisi uygulanması düşünülebilir.